Մի որբ երեխա՝ ցնցոտիներ հագած, կուչ էր եկել հարուստ տների պատերի տակ: Մեջքը հենել էր մի հարուստ տան պատին և մեկնել էր ձեռքը դեպի մարդիկ: Նոր էր բացվել գարունը, մոտակա սարերը կանաչին էին տալիս, և գարնան անուշ արևը բարի աչքերով էր նայում ամենքին: Մայթերով անցուդարձ էին անում մարդիկ, և ոչ մի մարդ չէր նայում, չէր ուզում նայել խեղճ ու որբ երեխային: Երբ արևը կամաց-կամաց թեքվում էր մոտավոր կանաչ սարերի հետևը, սկսեց փչել մի ցուրտ քամի, և երեխան դողում էր՝ խե՜ղճ ու անտուն:
-Ախ, կարմիր արև, բարի՜ արև, դու էիր միայն ինձ տաքացնում, հիմա ո՞ւր ես գնում, թողնում ես ինձ մենակ՝ այս ցրտին ու խավարին. ես մայր չունեմ. ես տուն չունեմ, ու՞ր գնամ, ու՞մ մոտ գնամ… Վեր առ, տար ինձ քեզ հետ, անու՜շ արև…
Լալիս էր երեխան լուռ ու մունջ, և արցունքները գլոր-գլոր սահում էին նրա գունատ երեսից: Իսկ մարդիկ տուն էին դառնում, և ոչ ոք չէր լսում ու տեսնում նրան, ոչ ոք չէր ուզում լսել ու տեսնել նրան…
Արևը սահեց անցավ սարի մյուս կողմը, և էլ չերևաց:
-Բարի՜ արև, ես գիտեմ, դու գնացիր քո մոր մոտ… Ես գիտեմ, ձեր տունը ա՜յս սարի հետևն է, ես կգամ, կգամ քեզ մոտ, հիմա, հիմա…
Եվ խեղճ երեխան դողալով՝ հարուստ տների պատերը բռնելով, գնա՜ց, գնա՜ց, քաղաքից դուրս ելավ: Հասավ մոտավոր սարին. դժվար էր վերելքը, քարեր ու քարեր, ոտքը դիպչում էր քարերին, խիստ ցավում. բայց նա ուշադրություն չդարձնելով բարձրանում էր անընդհատ:
Մութն իջավ և կանաչ սարը սևերով ծածկվեց: Սարի գլխին փայլփլում էին աստղերը՝ կանչող, գուրգուրող ճրագների պես: Փչում էր սառը, խիստ քամին, որ ձորերի մեջ ու քարափների գլխին վայում էր. երբեմն թռչում էին սև գիշերահավերը, որոնք որսի էին դուրս եկել: Երեխան անվախ ու հաստատուն քայլերով գնում էր վերև, բա՜րձր, միշտ բա՜րձր. և հանկարծ լսեց շների հաչոց, մի քիչ հետո էլ լսեց մի ձայն խավարի միջից.
-Ո՞վ ես, ու՞ր ես գնում:
-Ճամփորդ տղա եմ, արևի մոտ եմ գնում, ասա, ո՞ւր է արևի տունը, հեռու՞ է, թե՞ մոտիկ:
Ճրագը ձեռքին մոտ եկավ մի մարդ և քնքուշ ձայնով ասաց.
-Դու հոգնած կլինես, քաղցած ու ծարավ, գնանք ինձ մոտ: Ի՜նչ անգութ են քո հայրն ու մայրը, որ այս մթանը քեզ ցրտի ու քամու բերանն են ձգել:
-Ես հայր ու մայր չունեմ, ես որբ եմ ու անտեր…
-Գնանք, տղաս, գնանք ինձ մոտ, – ասաց բարի անծանոթը և երեխայի ձեռքից բռնելով՝ տուն տարավ:
Նրա տունը մի խեղճ խրճիթ էր. օջախի շուրջը նստած էին բարի մարդու կինն ու երեխք փոքր երեխաները: Նրա խրճիթին կից մի մեծ բակում որոճում էին ոչխարները: Նա հովիվ էր, սարի հովիվ:
-Սիրելի երեխաներս, ձեզ եղբայր եմ բերել, թող չլինեք երեք եղբայր, լինեք չորս: Երեքին հաց տվող ձեռքը չորսին էլ կտա: Սիրեցեք իրար. եկեք համբուրեցեք ձեր նոր եղբորը:
Ամենից առաջ հովվի կինը գրկեց երեխային և մոր պես ջերմ-ջերմ համբուրեց. հետո երեխաները եկան և եղբոր պես համբուրեցին նրան: Երեխան ուրախությունից լաց էր լինում և նորից լալիս: Հետո սեղան նստեցին` ուրախ, զվարթ: Մայրը նրանց համար անկողին շինեց և ամենքին քնեցրեց իր կողքին: Երեխան շա՜տ էր հոգնած. իսկույն աչքերը փակեց ու անո՜ւշ-անո՜ւշ քնեց:
Երազի մեջ ուրախ ժպտում էր երեխան, ասես ինքն արևի մոտ է արդեն, գրկել է նրան ամուր ու պառկել է նրա գրկում տաք ու երջանիկ: Մեկ էլ սրտի հրճվանքից վեր թռավ և տեսավ, որ արևի փոխարեն գրկել է իր նոր եղբայրներին և ամուր բռնել է մոր ձեռքը: Եվ նա տեսավ, որ արևը հենց այս տան մեջ է, որ ինքը հենց արևի գրկում է…
Один сиротский ребёнок, в лохмотья одетый, сжался в комочек под стенами богатых домов. Спиной он опирался на стену одного богатого дома и протянул руку к людям. Только что пришла весна, ближайшие горы зеленели, и весеннее сладкое солнце добрыми глазами смотрело на всех. По тротуарам туда-сюда ходили люди, и ни один человек не смотрел, не хотел смотреть на бедного и сиротского ребёнка. Когда солнце понемногу наклонялось за приблизительные зелёные горы, начал дуть холодный ветер, и ребёнок дрожал — бе́дный и бездомный.
— Ах, красное солнце, доброе солнце, только ты меня согревало, куда ты теперь уходишь, оставляешь меня одного — в этот холод и темноту? У меня нет матери. У меня нет дома. Куда мне идти, к кому идти?.. Возьми, унеси меня с собой, сладкое солнце…
Плакал ребёнок тихо и молча, и слёзы, катясь-катясь, скользили по его бледному лицу. А люди возвращались домой, и никто не слышал и не видел его, никто не хотел слышать и видеть его…
Солнце скользнуло, прошло на другую сторону горы и больше не показалось.
— Доброе солнце, я знаю, ты ушло к своей матери… Я знаю, ваш дом — за этой горой. Я приду, приду к тебе, сейчас, сейчас…
И бедный ребёнок, дрожа, держась за стены богатых домов, пошёл, пошёл, вышел из города. Достиг приблизительной горы. Подъём был тяжёлый, камни и камни, нога ударялась о камни, сильно болела, но он, не обращая внимания, поднимался всё время.
Наступила темнота, и зелёная гора покрылась чёрным. На вершине горы сияли звёзды — как зовущие, ласкающие огоньки. Дул холодный, сильный ветер, что выл в ущельях и на вершинах. Иногда пролетали чёрные ночные птицы, вышедшие на охоту. Ребёнок без страха и с твёрдостью шёл вверх, ввысь, всегда ввысь — и вдруг услышал лай собак, немного позже услышал голос из темноты:
— Кто ты? Куда идёшь?
— Я странствующий мальчик, иду к солнцу. Скажи, где дом солнца? Он далеко или близко?
С фонарём в руке подошёл человек и мягким голосом сказал:
— Ты, наверное, устал, голоден и хочешь пить. Пойдём ко мне. Как же жестоки твои отец и мать, что в эту темноту тебя в холод и ветер бросили?
— У меня нет отца и матери. Я сирота и без покровителя…
— Пойдём, сынок, пойдём ко мне, — сказал добрый незнакомец и, взяв ребёнка за руку, повёл домой.
Его дом был бедная хижина. Вокруг очага сидели жена доброго человека и трое маленьких детей. Возле его хижины, в большом дворе, паслись овцы. Он был пастух, горный пастух.
— Дорогие мои дети, я привёл вам брата. Пусть вы будете не трое братьев, а четверо. Рука, кормящая троих, и четвёртого накормит. Любите друг друга. Идите, поцелуйте своего нового брата.
Сначала жена пастуха обняла ребёнка и поцеловала как мать — тепло-тепло. Потом подошли дети и по-братски поцеловали его. Ребёнок от радости плакал и снова плакал. Потом они сели за стол — весёлые, радостные. Мать постелила им постель и уложила всех рядом с собой. Ребёнок был о́чень уставшим. Сразу закрыл глаза и сладко-сладко уснул.
Во сне ребёнок радостно улыбался, как будто он уже у солнца, крепко обнял его и лёг в его объятия — тёплые и счастливые. Вдруг от радости сердце дрогнуло — и он проснулся, увидел, что вместо солнца он обнял своих новых братьев и крепко держал за руку мать. И он увидел, что солнце — именно в этом доме, что он уже в солнечных объятиях…
